મુખ્ય બિંદુ
- મોદી સરકારની 43 લાખ કરોડની રાષ્ટ્રીય મુદ્રીકરણ પાઇપલાઇન યોજના
- સરકારી કંપનીઓમાં ખાનગી રોકાણ દ્વારા કેન્દ્ર 6 લાખ કરોડ એકત્ર કરશે
- પીપીપી મોડલ હેઠળ યોજના વિકસાવવામાં આવશે
- એરપોર્ટ, રેલવે સ્ટેશન, સ્ટેડિયમ, રસ્તા અને વેરહાઉસના વિકાસની યોજના
- ઘણી સરકારી મિલકતોનું મુદ્રીકરણ થશે
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે સોમવારે રાષ્ટ્રીય મુદ્રીકરણ યોજના (રાષ્ટ્રીય મુદ્રીકરણ પાઇપલાઇન-એનએમપી) ની જાહેરાત કરી હતી. ચાલો જાણીએ કે મોદી સરકારની રાષ્ટ્રીય મુદ્રીકરણ પાઇપલાઇન યોજના શું છે? સરકાર આ યોજનામાંથી 6 લાખ કરોડ કેવી રીતે એકત્ર કરશે?
રાષ્ટ્રીય મુદ્રીકરણ પાઇપલાઇન યોજના શું છે: મોદી સરકારે 43 લાખ કરોડની રાષ્ટ્રીય મુદ્રીકરણ પાઇપલાઇન યોજના બનાવીને માળખાના ઝડપી વિકાસ માટે યોજના બનાવી છે. આ યોજના અંતર્ગત પેસેન્જર ટ્રેન, રેલવે સ્ટેશનથી એરપોર્ટ, રસ્તા અને સ્ટેડિયમનું મુદ્રીકરણ કરવામાં આવશે. આમાં, સંસાધનો એકત્ર કરવામાં આવશે અને ખાનગી ક્ષેત્રની કંપનીઓને સામેલ કરીને મિલકતો વિકસાવવામાં આવશે. આ ખાનગી ક્ષેત્રના રોકાણ સાથે વિકસાવવામાં આવશે.
શા માટે આ યોજના બનાવી: સરકારે આ યોજનાને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના ઝડપી વિકાસ માટે PPP મોડલ હેઠળ બનાવી છે. કોરોના યુગમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માટે આટલું દેવું ઉંભું કરવું સહેલું નથી. આવી સ્થિતિમાં સરકારે જૂની સંપત્તિનું મુદ્રીકરણ કરવાનો અને ભંડોળ એકત્ર કરવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
કેવી રીતે થશે મુદ્રીકરણ: સરકારે રેલવે, એરપોર્ટ, રસ્તા, વેરહાઉસ, હોટલનું મુદ્રીકરણ કરવા માટે અલગ અલગ યોજનાઓ બનાવવી પડશે. રસ્તાઓ InvITs, વેરહાઉસથી રિટ્સ અને હોટલોને ભાડે આપી શકાય છે.
કોણ રોકાણ કરી શકે છે: યોજના હેઠળ, ખાનગી કંપનીઓ InvIT માર્ગનો ઉપયોગ કરીને નિશ્ચિત નફા માટે પ્રોજેક્ટ્સમાં રોકાણ કરી શકે છે. વધુમાં, તેઓ સરકારી એજન્સીને આ સંપત્તિ પરત કરતા પહેલા ચોક્કસ સમયગાળા માટે સંપત્તિનું સંચાલન અને વિકાસ કરી શકે છે. આ અંતર્ગત વેરહાઉસ અને સ્ટેડિયમ જેવી કેટલીક મિલકતો પણ ઓપરેશન માટે લાંબા ગાળાની લીઝ પર આપી શકાય છે.
કોની પાસેથી કેટલી રકમ મળશે તેનો અંદાજ: આ હેઠળ 1.6 લાખ કરોડ રૂપિયાનો સૌથી મોટો હિસ્સો હાલના રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો અને નવા રસ્તાઓના 26,700 કિમીના મુદ્રીકરણમાંથી આવશે. આમાંથી કેટલીક મિલકતોનું મુદ્રીકરણ કરવા માટે નેશનલ હાઇવે ઓથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયા ઇન્વિટનો માર્ગ અપનાવશે. એટલે કે, InvIT દ્વારા આ રાજમાર્ગો માટે સંસાધનો એકત્રિત કરવામાં આવશે.
અંદાજિત રૂ. 1.2 લાખ કરોડના મુદ્રીકરણ પ્રોજેક્ટમાં 400 રેલવે સ્ટેશન, 90 પેસેન્જર ટ્રેનો, 741 કિલોમીટર લાંબી કોંકણ રેલવે અને 15 રેલવે સ્ટેડિયમ અને કોલોનીઓના મુદ્રીકરણની કલ્પના કરવામાં આવી છે. આ ખાનગી ભાગીદારી દ્વારા વિકસાવવામાં આવશે.
રૂ. 45,200 કરોડ વીજળીના 28,608 સર્કિટ કિલોમીટર ટ્રાન્સમિશન લાઈનના મુદ્રીકરણથી આવવાની ધારણા છે અને અન્ય 39,832 કરોડ રૂપિયા છ ગીગાવોટની વીજ ઉત્પાદનની સંપત્તિમાંથી આવશે. ટેલિકોમ સેક્ટરમાં, ભારત નેટ ફાઇબરના 2.86 લાખ કિમી અને BSNL અને MTNL ના 14,917 સિગ્નલ ટાવર્સના મુદ્રીકરણથી 35,100 કરોડ રૂપિયા આવશે. તેવી જ રીતે ગોડાઉન અને કોલસાની ખાણોના મુદ્રીકરણથી 29 હજાર કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ થશે.
બીજી બાજુ, 8,154 કિલોમીટર કુદરતી ગેસ પાઇપલાઇન્સના મુદ્રીકરણથી 24,462 કરોડ રૂપિયા અને 3,930 કિમી ઉત્પાદન પાઇપલાઇન્સના મુદ્રીકરણથી રૂ. 22,504 કરોડની અપેક્ષા છે. એરપોર્ટના મુદ્રીકરણથી 20,782 કરોડ રૂપિયા અને બંદરોમાંથી 12,828 કરોડ રૂપિયા પ્રાપ્ત થશે.